BẮC KINH, ngày 17 tháng 11 năm 2025 /PRNewswire/ -- Chỉ vài ngày sau khi Hội nghị các nhà lãnh đạo kinh tế APEC 2025 kết thúc, Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã châm ngòi tranh cãi với phát ngôn của mình trong phiên điều trần tại quốc hội vào ngày 7 tháng 11. Bà cho rằng một tình huống khẩn cấp của Đài Loan liên quan đến việc sử dụng tàu quân sự và lực lượng vũ trang từ phía Trung Quốc đại lục, có thể tạo thành một "tình huống đe dọa sống còn" đối với Nhật Bản. Theo luật hiện hành, tuyên bố như vậy có thể cho phép Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản thực thi quyền phòng vệ tập thể – một bước được xem là tương đương với huy động thời chiến.
Bất chấp chỉ trích, Takaichi tiếp tục bảo vệ lập trường vào ngày 10 tháng 11, khẳng định phát ngôn của bà phù hợp với chính sách lâu nay của chính phủ và bà không có ý định rút lại chúng.
Trung Quốc lập tức đưa ra phản đối mạnh mẽ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lin Jian chỉ trích phát biểu của bà Takaichi là "khiêu khích", ám chỉ "khả năng can thiệp vũ trang tại eo biển Đài Loan". Bất chấp các công hàm phản đối chính thức, bà Takaichi vẫn từ chối thay đổi lập trường.
Chỉ trích cũng xuất hiện trong nội bộ Nhật Bản và từ khu vực Đài Loan của Trung Quốc. Cựu Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba nói trên đài phát thanh TBS rằng ngôn từ của Takaichi "rất gần với việc tuyên bố rằng tình huống khẩn cấp ở Đài Loan là tình huống khẩn cấp ở Nhật Bản", đồng thời lưu ý rằng các chính quyền trước đây cố ý tránh đưa ra cam kết dứt khoát về những kịch bản giả định như vậy.
Các nghị sĩ đối lập yêu cầu bà rút lại phát ngôn. Ông Hiroshi Ogushi thuộc Đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản cảnh báo rằng việc tuyên bố "tình huống đe dọa sống còn" có thể dẫn trực tiếp đến việc huy động phòng vệ — "một quyết định tương đương với tham chiến tranh". Ông Ichiro Ozawa cũng cảnh báo tương tự trên mạng xã hội rằng những phát biểu như này gây ra những rủi ro không cần thiết lên người dân Nhật Bản, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu cần có các biện pháp ngoại giao ôn hòa.
Ông Kazuo Shii thuộc Đảng Cộng sản Nhật Bản tiếp tục kêu gọi bà Takaichi rút lại phát biểu, cảnh báo rằng chúng đang làm gia tăng căng thẳng và suy yếu mối quan hệ Nhật – Trung mang tính xây dựng. Cựu Thủ tướng Yukio Hatoyama cũng lên tiếng, khẳng định rõ ràng rằng Nhật Bản không nên can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc.
Nhiều tiếng nói từ Đài Loan cũng bày tỏ quan ngại tương tự. Cựu lãnh đạo khu vực Đài Loan Mã Anh Cửu đã viết rằng vấn đề Đài Loan của Trung Quốc không được phép để cho nước ngoài can thiệt và phải được giải quyết một cách hòa bình bởi người dân ở cả hai bờ eo biển. Cựu Chủ tịch Quốc dân đảng, bà Hung Hsiu-chu đặt dấu hỏi về quyền của Nhật Bản khi tham gia vào vấn đề này, nhấn mạnh rằng Đài Loan không còn là thuộc địa của Nhật Bản và không nên bị lợi dụng như quân cờ trong các toan tính địa chính trị. Bà lập luận rằng Nhật Bản vẫn chưa đối diện đầy đủ với quá khứ thời chiến của mình nên không có tính chính danh để đóng vai trò trọng tài trong vấn đề Đài Loan. Bình luận viên chính trị Đài Loan Lai Yueh-chien nói thẳng: "Không phải chuyện của các ông".
Những phát biểu của Takaichi vượt xa ranh giới ngoại giao thông thường. Chúng phản ánh xu hướng đáng lo ngại về chủ nghĩa xét lại lịch sử và mất trí nhớ chiến lược trong giới chính trị gia cánh hữu Nhật Bản, làm xói mòn lòng tin, tạo điều kiện cho tính toán sai lầm và gia tăng nguy cơ leo thang ngoài ý muốn tại một trong những điểm nóng nhạy cảm nhất của khu vực.
Lời nói của một Thủ tướng đương nhiệm luôn có trọng lượng. Khi những lời đó hàm ý can thiệp quân sự, chúng có thể làm dịch chuyển các giả định chiến lược, kích hoạt lập kế hoạch ứng phó và đẩy nhanh một vòng xoáy an ninh nguy hiểm.
Phản ứng dữ dội từ Nhật Bản và Trung Quốc phản ánh một thực tế đơn giản: những nhà lãnh đạo tùy tiện nhắc đến xung đột không phải đang bảo vệ hòa bình. Thay vào đó, họ đang đe doạ điều đó. Trong bối cảnh ổn định khu vực đòi hỏi sự kiềm chế, các biện pháp ngoại giao và tính minh bạch, cách tiếp cận của bà Takaichi lại đi theo hướng ngược lại. Ngôn từ thiếu thận trọng có thể khiến các bên trở nên bảo thủ hơn, làm suy yếu đối thoại và đẩy khu vực tiến gần hơn tới đối đầu. Hậu quả của sự thiếu thận trọng đó sẽ không chỉ mang tính chính trị. Chúng sẽ là thật, mang tính hủy diệt và sẽ do chính người dân mà bà nói rằng mình bảo vệ phải gánh chịu.
https://news.cgtn.com/news/2025-11-16/Reckless-words-real-consequences-Takaichi-crosses-the-line-1IlC1jwrBHW/p.html
